Opis
Jowita Jagla
[egzemplarz archiwalny]
Książka jest pierwszą na gruncie polskiej historii sztuki próbą szerszej prezentacji „kultury wotywnej” i „gestu wotywnego”. Przedstawienia wotywne z terenu Polski Centralnej stają się jedynie pretekstem do wnikliwego opisu historii i ikonografii darów wotywnych. Bogata różnorodność wotów, a także ich powszechna i trwała obecność w religijnym rytuale kolejnych stuleci pozwala dostrzegać w akcie wotywnym jeden z głównych czynników wyrażających relacje między światem człowieka a boskim. Książkę wzbogaca interesujący materiał ilustracyjny.
ISBN 978-83-7543-102-5
Warszawa 2009, B5, ss. 443 + il. cz.-b. 279 + il. kolor. 118
Spis treści
Wprowadzenie
- Tradycja składania darów wotywnych
Rozwój gestu wotywnego
Wota starożytne (ciało zredukowane i scalone)
Wieczny Asklepios
Chrystus Lekarz i Niebiańska Apteka
Święci i moc lecznicza
„Lecznicza” świętość
Wotum a relikwie – konfrontacja i dialog (ciało chore wobec ciała uświęconego)
Upowszechnienie darów wotywnych
„Asortyment wotywny” (materiał, forma, treść)
Wota woskowe
Ryt opasywania, zawiązywania
Wota żelazne, żelazne figurki, łańcuchy
Wota srebrne
Tablice wotywne, wota malowane
Rozwój gestu wotywnego w Polsce
Wota książęce i królewskie
Wota woskowe
Wota metalowe i srebrne
Wota jasnogórskie
Wota malowane
- Wota metalowe
Niebo i Ziemia – przenikanie, łączność, odrębność
Chmury, kotara, zasłona, theatrum sacrum
Giganci
Kwiaty jak relikwie
Arma Christi
Gesticulatio
Mowa ubioru, strój osobisty, strój paradny
„Umniejszeni” i „wywyższeni” wobec Matki Boskiej, czyli o cudownej sukience, która nie wszystkich osłania
Dziecko
Filozofia dzieciństwa. Pielęgnacja, opieka, leczenie, wychowanie
Zawijaki – argumenty medyczne i historia niewoli dziecięcej
Ikonografia
Zwierzę – istota szczególna
Funkcja gospodarcza, zwyczaje lecznicze i ochronne
Wota animalistyczne
Tajemnica znaku
Ciało fragmentaryczne, ciało drastyczne, ciało odkupione
Anatomiczne, ukryte choć jawne
Członki najbliższe
Moja głowa, twarz moja
Zęby, robaki, ból i zaklęcie
Oczy, które patrzą – spojrzenie w tajemnicze zwierciadło
Ropuchy, węże, glisty
Ropucha, symbol Luxurii i Avaritii
Osobiste zwierzę Frau Welt i towarzysz Śmierci
Ropucha w aspekcie medycznym – macica wędrująca, ropucha w ujęciu religijno-magicznym
Ropuchy wotywne
„Węże brzuszne” i „brzuszne żaby”
Strzały zarazy
Historyczny rys epidemiczny
Symboliczne strzały
Strzały przynależne świętym
O sercu płonącym i gorejącym
Serce – moralność, sumienie
Średniowieczna symbolika serdeczna, atrybut miłości
Mistyka serca, średniowieczne korzenie, ikonografia
Nowożytny rozwój kultu Serca Jezusa
Serce – barokowy emblemat
III. Wota malowane
Człowiek i Istota Boska
„Wędrujące” wotum. Od cudu przez cudowne miejsce do cudownego obrazu
Cud
Miejsce
Obraz jako zastępnik obrazu
Obraz i człowiek
W procesji ku przebłaganiu
Przypadków ludzkich nieograniczenie
NieMOC kołtuna i inne lewiczyńskie cuda
Fenomen kołtuna w teoriach medycznych
Kołtun ludowy – przyjaciel czy wróg?
Dwa światy, dwa czasy
Portret „świętych wotywnych”
Święty Roch – pielgrzym epidemicznego świata
Święty Wincenty Ferreriusz – Anioł Apokalipsy
Święty Antoni Padewski – cudotwórca, kaznodzieja, wizjoner
Zakończenie
Miejsca zachowania omawianych wotów (mapa)
Summary
Bibliografia
Źródła publikowane i niepublikowane
Katalogi Zabytków Sztuki w Polsce
Opracowania
Indeks osób
Spis ilustracji
Ilustracje kolorowe
Ilustracje czarno-białe
