Opis
Andrzej Wolan
Składające się z 15 rozdziałów dzieło polityczne „papieża kalwinistów litewskich” podejmuje kwestie żywo dyskutowane w epoce renesansu, jak natura wolności, jej zakres i ograniczenia, istota i początki szlachectwa, ustrój Rzeczypospolitej, sprawiedliwość, prawo w sferze publicznej i prywatnej, obyczajowość i moralność szlachecka. Autor powołuje się m.in. na ustrój republiki weneckiej, na przykłady Francji i Hiszpanii, sięga również do koncepcji myślicieli starożytnych i renesansowych. Edycja zawiera tekst łaciński oraz jego staropolski przekład.
Humanizm polski. Inedita, t. 3, red. R. Mazurkiewicz
[egzemplarz archiwalny]
ISBN 978-83-7543-146-9
Warszawa 2010, A5, ss. 478 + il. cz.-b. 2
Spis treści
Wstęp
De libertate politica sive civili / O wolności rzeczypospolitej albo ślacheckiej
Stanisław Dubingowicz
Do Czytelnika łaskawego
Praefatio
Przedmowa
Caput I / Rozdział I
Libertatem apud omnes prudentes in magno semper habitam fuisse pretio
Wolność u wszystkich mądrych ludzi zawsze w wielkim poważeniu była miana
Caput II / Rozdział II
Vana et praepostera quorundam ostenditur opinio, qui rerum malarum licentiam libertatem esse putant
Próżne i opaczne niektórych mniemanie strofuje się, którzy w złych rzeczach rozpustność wolnością być mniemają
Caput III / Rozdział III
Vera de libertate sententia et quibus in rebus illa sita sit
Prawdziwe o wolności rozumienie i w których rzeczach ono zależy
Caput IV / Rozdział IV
Regium dominatum Romanis olim et Graecis, tanquam libertati adversantem, fuisse invisum
Iż królewskie panowanie Rzymianom, przedtym i Grekom, jako się wolności sprzeciwiające, było obrzydłe
Caput V / Rozdział V
Quales in republica leges esse oporteat, ut vera ac solida libertas civibus constet
Jakowych w rzeczypospolitej praw potrzeba, aby prawdziwa a gruntowna wolność obywatelom była
Caput VI / Rozdział VI
De triplici hominum in gente nostra statu, et num omnes eadem libertate fruantur
O trojakim stanie ludzi w narodzie naszym i jeśliże wszyscy tejże wolności używają
Caput VII / Rozdział VII
Quid sit nobilitas et quae eius origo
Co jest ślachectwo i który jego początek
Caput VIII / Rozdział VIII
Nobilitatis aliam nunc ac prisco fuerit saeculo rationem esse
Ślachectwa inszy teraz sposób niżli dawnych wieków był
Caput IX / Rozdział IX
Libertatem nobilitatis in gente nostra magnam prae multis aliis nationibus praerogativam habere
Wolność ślachetska w narodzie naszym wiele nad insze narody przodkuje
Caput X / Rozdział X
Legem iniquam gentis nostrae in homicidas statutam multum de libertate communi detrahere
Prawa niesprawiedliwe narodu naszego przeciwko mężobójcom postanowione wiele wolności pospolitej ujmują
Caput XI / Rozdział XI
Quod nullae leges puniendis foedis libidinibus in gente nostra sint latae, magna ex parte libertatem reipublicae violari
Że żadnych praw ku skaraniu plugawej wszeteczności w narodzie naszym niemasz postanowionych, z wielkiej części wolność rzeczypospolitej się gwałci
Caput XII / Rozdział XII
Expedire communi civium libertati et utilitati, ut leges temulentiae et ebrietati coërcendae ferantur
Służy to pospolitej obywatelów wolności i pożytkowi, aby prawa były postanowione ku zawściągnieniu obżarstwa i opilstwa
Caput XIII / Rozdział XIII
Leges sumptuarias in libera republica maxime necessarias esse
Prawa ku zawściągnieniu zbytku w wolnej rzeczypospolitej wielce są potrzebne
Caput XIV / Rozdział XIV
Leges nisi aequitate temperentur, plurimum libertati publicae officere putandae sunt
Prawa pospolitej wolności wielce szkodzące mają być rozumiane, jeśliby słusznością nie były miarkowane
Caput XV / Rozdział XV
Nullum libertati publicae in legibus esse praesidium, nisi magistratus sit, qui eas exequatur
Pospolita wolność nie ma żadnej pomocy w prawach, gdzieby nie było zwierzchności, która by je wykonywała
Bartłomiej Richius
In libellum Andreae Volani
Na książkę Andrzeja Wolana
Augustyn Rotundus
Epistula
List
Komentarze
Komentarz edytorski
I. Wykaz znaków i skrótów
II. Opis źródeł
III. Zasady wydania
IV. Zasady transkrypcji
1. Tekst łaciński
2. Tekst polski
V. Aparat krytyczny
1. Tekst łaciński
2. Tekst polski
Objaśnienia
Słownik dawnych wyrazów i form
