Opis
Katarzyna Błachowska
Autorka przedstawiła koncepcje dziejów Litwy i Wielkiego Księstwa Litewskiego do roku 1569 formułowane przez XIX-wiecznych historyków polskich, rosyjskich i ukraińskich, a także litewskich i białoruskich w pracach, które odegrały istotną rolę w rozwoju myśli historycznej oraz badaniach nad problemem tych dziejów we wskazanych historiografiach. Szczególny nacisk położyła na różnice w ujęciach wynikające z ówczesnych stanowisk metodologicznych, ideowych oraz politycznych poszczególnych historyków reprezentujących różne nurty historiograficzne.
Prace Instytutu Historycznego UW
ISBN 978-83-7543-076-9
Warszawa 2009, B5, ss. 410
Spis treści
CZĘŚĆ I
Imperialnie, narodowo, romantycznie – ujęcia historii Litwy i Wielkiego Księstwa Litewskiego w pierwszej połowie XIX wieku
Rozdział 1. Fundamenty naukowej historiografii Litwy i Wielkiego Księstwa Litewskiego
Litwa i Ruś w historiograficznej tradycji Rzeczypospolitej: Adam Naruszewicz
Uniwersytet Wileński – tam gdzie zaczęła się historiografia Litwy
Źródła do badań nad dziejami Litwy i Wielkiego Księstwa Litewskiego
Rozdział 2. Dzieje Litwy i Wielkiego Księstwa Litewskiego w oficjalnej historiografii rosyjskiej w pierwszej połowie XIX wieku
Czas określania własnej tożsamości – gdy Wielkie Księstwo Litewskie było tylko sąsiadem – historiografia rosyjska do końca panowania Aleksandra I: Michał Szczerbatow i Mikołaj Karamzin
Kiedy Wielkie Księstwo Litewskie stało się Rusią Zachodnią – oficjalna historiografia czasów Mikołaja I: Mikołaj Ustriałow
Czy Litwa to Ruś? – model Ustriałowa w opracowaniach monograficznych za panowania Mikołaja I
Rozdział 3. Wolny lud na pograniczu światów – dzieje Litwy i Wielkiego Księstwa Litewskiego w ujęciu Teodora Narbutta
Rozdział 4. Słowiańsko-bałtycki krąg cywilizacyjny – Joachima Lelewela koncepcja dziejów Polski, Litwy i Rusi
Rozdział 5. Między modelem Ustriałowa a historiozofią Herdera – refleksja nad przeszłością Litwy polskich historyków w kraju
Polska wersja oficjalnej wykładni rosyjskiej: Wacław Aleksander Maciejowski
Historia przez pryzmat historiozofii – dzieje Litwinów oczami Józefa Ignacego Kraszewskiego
Część II
Wielość perspektyw, nowe spojrzenia – ujęcia historii Wielkiego Księstwa Litewskiego i tworzących je ziem w drugiej połowie XIX wieku
Rozdział 6. Wielkie Księstwo Litewskie w historiografii rosyjskiej czasów Aleksandra II – ujęcie nieoficjalne i oficjalne
„Zwichnięta” Ruś – historyczny rozwój tzw. Rusi Zachodniej w interpretacji szkoły państwowej: Sergiusz Sołowjow
Fatalne skutki alienacji – ujęcie oficjalne według modelu Ustriałowa: Michał Smirnow
Fatalne skutki związków z Polską – losy tzw. Rusi Zachodniej w ujęciu oficjalnym. Fuzja modeli Ustriałowa i Sołowjowa: Michał Kojałowicz
Rozdział 7. Historiografia regionów w czasach Aleksandra II. Wielkie Księstwo Litewskie – państwowa kontynuacja Księstwa Połockiego
Wielkie Księstwo Litewskie państwem białorusko-litewskim – początki historiografii białoruskiej: Osip Turczinowicz
Wielkie Księstwo Litewskie państwem połocko-litewskim – ujęcie słowianofilskie: Iwan Bielajew
Rozdział 8. Polska – Ruś – Wielkie Księstwo Litewskie. Idee i mity polskiej historiografii
Litwa i Ruś Czerwona w historiografii polskiej po Wiośnie Ludów – narodziny tzw. idei jagiellońskiej: Karol Szajnocha
Koniec „apologii naszego historycznego społeczeństwa” – unie polsko-litewskie w ocenie koryfeusza tzw. szkoły krakowskiej: Józef Szujski
„Państwo najwyższym związkiem politycznym” – spojrzenie na unie młodszego pokolenia historyków tzw. szkoły krakowskiej: Michał Bobrzyński
Rozwiane widmo azjatyckiej despotii – spojrzenie na unię młodszego pokolenia historyków tzw. szkoły krakowskiej: Stanisław Smolka
Siła idei, bezsilność miecza – dopełnienie apologetycznej wizji unii: Anatol Lewicki
Rozdział 9. Z perspektywy Kijowa i Lwowa – dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego w interpretacji historyków ukraińskich
Zakończenie. Paralela dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego w historiografii polskiej i rosyjskiej w XVIII i XIX wieku
Summary
Резюме
Bibliografia
Indeks osób
